Większość programów przeciwdziałających przemocy wobec Kobiet w środowisku pracy nakierowana jest na pomoc poszkodowanym. A co z osobami stosującymi przemoc? Czy i dlaczego warto im pomagać? O tym rozmawiamy dziś z Danielem Mrozem i Joanną Sokołowską Jachyra, Prezesem i v-ce Prezeską Fundacji na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy FENIKS.

DM/JSJ – Warto walczyć z przyczyną, a nie ze skutkami. Co to oznacza? Że pomoc samym poszkodowanym to za mało, bo przez to nie likwidujemy źródeł przemocy i nie docieramy do osób stosujących przemoc. A przecież to od nich, w dużej mierze zależy, jak duża będzie skala przemocy, także w środowisku pracy. To właśnie dlatego warto skupić się na źródle problemu i zastanowić się nad tym, jak pracować z osobami stosującymi przemoc, co możemy im zaoferować, w jaki sposób możemy pomóc w zmianie ich priorytetów, przekonań, pracy nad emocjami i odnalezieniu się w niekomfortowych sytuacjach, wymuszających podporządkowanie się do ogólnie przyjętych norm. Bez ich usprawiedliwiania, bo jako dorośli ludzie odpowiadają oni za swoje czyny. 

Kim są zazwyczaj osoby stosujące przemoc? 

DM/JSJ – Funkcjonuje błędne przekonanie, że każda z nich jest psychopatą. Oczywiście, osoby chore psychicznie także się zdarzają, jednak w znakomitej większości przemoc wynika z utrwalonych, nieprawidłowych wzorców z rodzinnego domu. Dla osób, które same doświadczyły przemocy w dzieciństwie lub były świadkiem agresywnych zachowań rodziców lub dorosłych opiekunów, przemocowe relacje z drugą osobą są normą, nie widzą, że można inaczej. Takie osoby mają trudność z uczeniem się relacji opartej na szacunku i równości. 

Należy także pamiętać, że u podłoża każdej przemocy stoją przemocowe przekonania typu: ‘Ja mam władzę i muszę mieć kontrolę’. Gdy coś zaczyna się dziać nie po jego myśli, gdy osoba z otoczenia, wydaje się, że może spod władzy i kontroli się wymknąć – osoba stosująca przemoc sięga po bogaty repertuar przemocowych zachowań, aby utrzymać tę władzę i kontrolę. 

Czy można wyzbyć się przemocy?

DM/JSJ – Tak, jeśli zaakceptuje się stan rzeczy i weźmie odpowiedzialność za swoje czyny, bo to jest kluczem do dalszych zmian. Warto w tym przypadku skorzystać z pomocy dobrego specjalisty. Profesjonalizm terapeuty ma tutaj istotne znaczenie. Często trafiają do nas osoby po doświadczeniach terapii w gabinetach psychologicznych lub innych, z których wynieśli błędne przekonanie, że za ich czyny odpowiadają rodzice, którzy nie dali im wystarczająco dużo miłości. A przecież to bzdura. Jako dorosłe osoby sami odpowiadamy za swoje czyny i nie możemy nikogo obarczać odpowiedzialnością za to, co robimy, bo to my mamy władzę nad naszymi czynami i emocjami.  

W obecnych przekonaniach osób stosujących przemoc dominuje myślenie, że to one mają rację, a cały świat chce je skrzywdzić i to cały świat powinien się zmienić, a nie oni. Dlatego oddziaływania też powinny być nakierowane na uczenie nieinwazyjnych i wolnych od przemocy metod osiągania swoich życiowych i zawodowych celów, umiejętności komunikacji, wyrażania emocji i rozwijania empatii. W tym przypadku jednowymiarową terapię zastępuje się pracą terapeutyczną, edukacyjną i jednocześnie korekcyjną, która przynosi znacznie lepsze efekty. 

A co z narcyzami, którzy nie chcą nad sobą pracować?

DM/JSJ – Dość spory odsetek osób przynajmniej w fazie początkowej odmawia pracy nad sobą, zaprzecza stosowaniu przemocy, przerzuca odpowiedzialność na otoczenie. Gdy jednak trafią na zajęcia grupowe, poznają innych uczestników w podobnej sytuacji, a część z nich już jest kilka kroków przed nimi – niejednokrotnie bywają przez inne osoby skonfrontowani. My stoimy na stanowisku, że od początku nazywamy zachowania przemocowe jako przez nikogo niesprowokowane, ale będące decyzją osoby, która je stosuje. Jednocześnie nie oceniamy osoby, staramy się od początku do końca obdarzać ją szacunkiem, oceniamy tylko zachowania.

Oczywiście nie każdy rozpoczęty proces zmiany u osoby stosującej przemoc zakończy się sukcesem. Jednakże, jak wynika z naszych doświadczeń czasem ta gotowość na zmianę przychodzi parę lat później, czasem nie pojawia się w ogóle. Są osoby, których przekonania są tak ugruntowane, że zmiany na tym etapie są już niemożliwe, wtedy tak naprawdę jedynym skutecznym działaniem jest izolacja, czasami zakład karny. Czasami taka konfrontacja budzi gotowość do zmiany, ale nie zawsze. Niemniej jednak warto działać i pracować, każda zmiana to lepsze życie dla naszego klienta, ale przede wszystkim jego rodziny, często już nieobecnej, bo nie wszystkie relacje da się uratować. W takiej sytuacji uczymy, jak budować nowe relacje wolne od przemocy, z nową rodziną i w nowym miejscu. 

W jaki sposób pomagacie? 

DM/JSJ – Prowadzimy grupowe i indywidualne oddziaływania korekcyjne, edukacyjne i terapeutyczne, także psychoterapię indywidualną. Podczas pracy stawiamy na zrozumienie istoty przemocy, poznaniu własnych przemocowych intencji i przekonań oraz ich zmianę. Uczymy narzędzi redukcji napięcie, a każdy uczestnik poznaje własne czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo zastosowania przemocy, tworzy plan jak w takich sytuacjach reagować. Uczymy również jak inaczej, w sposób nie przemocowy, ale w oparciu o ideą równości i partnerstwa regulować relacje z otoczeniem (jak zachować się w obliczu kłótni, krytyki etc.).

Czy wspieracie osoby z całej Polski? 

Zajęcia grupowe prowadzimy jedynie na Podkarpaciu, zajęcia indywidualne odbywają się stacjonarnie i online. W przypadku zainteresowanych terapią osób wskazujemy partnerów z innych miast. 

Wspomagamy także osoby i instytucje prowadzące lub zainteresowane prowadzeniem programów korekcyjno-edukacyjnych, jesteśmy w stanie uruchomić grupę niemal w każdym wojewódzkim mieście w Polsce, jeśli jest taka potrzeba i źródła finansowania pozwalają. 

Na koniec, najważniejsze pytanie: Czy osoby zgłaszające się do Was mogą liczyć na całkowitą dyskrecję? Czy informacje, którymi się podzielą w Wami podzielą, mogą obrócić się przeciwko Nim?

Zazwyczaj trafiają do nas osoby, wobec których prowadzone są już jakieś działania w tym także działania prawne, np. prokuratorskie postepowanie karne, wtedy udział w naszych zajęciach jest sposobem na zmianę swojego funkcjonowania, często wynika z nakazu sądu lub prokuratury albo instytucji pomocowych, i w żadnym przypadku nie może wtedy obrócić się przeciwko klientowi, a wręcz przeciwnie, często bywa istotnym czynnikiem złagodzenia kary (chyba że jego działania są pozorne).

Nie mniej jednak są pewne wyjątki. Klient podejmując pracę z nami podpisuje kontrakt, w którym deklaruje zaprzestane zachowań przemocowych, więc kiedy w trakcie pracy z klientem dowiadujemy się że doszło do nowego przestępstwa np. pobicia członka rodziny, dziecka albo innego przestępstwa ściganego z urzędu informujemy go, że w takim przypadku sami musimy podjąć kroki prawne, bowiem bezpieczeństwo jego bliskich jest dla nas ważniejsze niż kontynuowanie pracy z klientem, którą w takim przypadku będzie mógł kontynuować np. w zakładzie karnym. Wtedy oznacza to, że zamiast pracować na swoją zmianą woli kontynuować zachowania  przemocowe, za co ponosi odpowiedzialność.

—–

Dobra wiadomość dla Mieszkańców Krakowa!

W ramach Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie dla Gminy Miejskiej Kraków na lata 2021 – 2027 w Krakowie, Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Krakowie realizuje program korekcyjno – edukacyjny, w ramach którego osoby stosujące przemoc w rodzinie, zarówno kobiety, jak i mężczyźni, mogą bezpłatnie uzyskać pomoc psychologiczną indywidualną i grupową. 

– W ramach programu prowadzona jest grupa, skierowana do mężczyzn, która ma charakter otwarty. Spotkania grupy korekcyjno – edukacyjnej prowadzą kobieta i mężczyzna, posiadający kwalifikacje do prowadzenia tej formy pomocy. Przed przystąpieniem do Programu niezbędna jest indywidualna konsultacja osoby zainteresowanej z prowadzącymi grupę w celu kwalifikacji do uczestnictwa w grupie. Dla kobiet stosujących przemoc w rodzinie oferowane są indywidualne spotkania z prowadzącymi grupę. Warunkiem uzyskania certyfikatu ukończenia Programu jest 100 proc. obecność na zajęciach grupowych (40 spotkań, 60 godz.). Poza osobami skierowanymi do programu przez konkretne urzędy/organizacje/jednostki w grupie mogą uczestniczyć osoby, zgłaszające się z własnej inicjatywy, dla których możliwy jest udział w grupie jako osoba anonimowa – wyjaśnia Małgorzata Łyżwińska-Kustra, Dyrektor Ośrodek Interwencji Kryzysowej. 

Więcej informacji można uzyskać na stronie https://oik.krakow.pl/program-korekcyjno-edukacyjny oraz pod nr telefonu 887 202 579 w poniedziałki godz. 14.30 – 16.00 i piątki godz. 14.30 – 15.30.

—–

Materiał został zrealizowany w ramach projektu Fundacji Start Tango ‘Badanie przemocy wobec Kobiet w środowisku pracy’, w ramach którego prowadzona jest ankieta wśród Mieszkanek Krakowa, badająca możliwą skalę przemocy w środowisku pracy, którą można wypełniać do 25 września 2022 r.

https://cati.ecrf.biz.pl/survey/survey/index/id/1744/form_id/1744

Partnerem działań realizowanych w ramach ogólnopolskiej akcji Masz Głos Fundacji Batorego jest Miasto Kraków. Zadanie publiczne współfinansowane jest ze środków Miasta Krakowa.